Aardgasvrij

Niet aangesloten op de fossiele brandstof aardgas. Dit betekent niet gasloos; er kan groen gas worden toegepast.

Adaptatie

Adaptatie omvat het aanpassen aan de gevolgen van een probleem, bijvoorbeeld aan veranderende omstandigheden zoals een veranderend klimaat. Onder klimaatadaptatie valt ook het verminderen van de kwetsbaarheid van de samenleving voor klimaatverandering of het profiteren van de kansen die een veranderend klimaat kan bieden.

Afwegingskader

Afwegingen en keuzes ten aanzien van de RES worden gemaakt op basis van een afwegingskader. Dit omvat een viertal onderdelen:

• Bijdrage aan energietransitie
• Ruimtelijke kwaliteit
• Maatschappelijke kostenefficiëntie
• Maatschappelijke acceptatie

Een nadere uitwerking hiervan staat in de concept-RES beschreven. 

Aquathermie

Bij aquathermie wordt gebruik gemaakt van de temperatuur van het water voor de verwarming en/of koeling van gebouwen. De warmte en/of koude wordt daarbij gewonnen uit oppervlaktewater (zoals meren, rivieren en kanalen), uit (gezuiverd)afvalwater of uit drinkwater.

Bio-energie en biomassa

Energie die gewonnen wordt uit biomassa heet bio-energie. Biomassa bestaat uit hout en organisch afval, zoals planten, groente- en fruitresten. Bij de verbranding van deze materialen komt energie vrij en die energie noemen we bio-energie.

Biogas en groen gas

Biogas is een gasmengsel dat ontstaat als gevolg van gisting van biologisch materiaal, zoals GFT-afval, mest of rioolslib. Het gas kan gebruikt worden als brandstof in warmtekrachtcentrales, of worden bijgemengd in het aardgasnet. Wanneer dit laatste gebeurt, spreken we van ‘groen gas’.

Bundeling

We spreken van bundeling wanneer op eenzelfde aansluiting zowel wind- al zonne-energie wordt aangesloten op het netwerk. De tussenliggende kabel kan hiermee efficiënter worden ingezet. Dit komt door het verschil in hoeveelheid en moment waarop over het algemeen winden zonne-energie wordt opgewekt. Omdat een kabel altijd wordt aangelegd op maximale opwek (piek) zijn er veel momenten waarop er ruimte is op die kabel. Deze ruimte kan dan worden gebruikt door opwek met andere kenmerken (vooral met moment waarop energie wordt opgewekt)

Congestiemanagement

Omgaan met oplossingen voor het (tijdelijk) ontbreken van mogelijkheden om energie in het netwerk in te voeren, omdat het netwerk (soms) te vol is.

Duurzame energie

Duurzame energie of groene energie is energie die is opgewekt met behulp van duurzame, hernieuwbare energiebronnen. Bij winning en omzetting van duurzame energie zijn er nauwelijks schadelijke effecten voor het klimaat. Voorbeelden zijn windenergie of zonne-energie.

Elektriciteitsnetwerk

Het netwerk van boven- en ondergrondse leidingen waarmee elektriciteit wordt getransporteerd tussen vraag en aanbod op elk moment van elke dag.

Energie infrastructuur

De energie infrastructuur omvat het gehele netwerk van opwek en transport van energie, van de energiebron via de leidingen, verdeelinstallaties naar de gebruiker. Dit kan per energietype worden uitgesplitst, bijvoorbeeld elektriciteitsinfrastructuur en warmte-infrastructuur.

Energiemix

Een duurzame, betrouwbare en betaalbare energievoorziening kan alleen bereikt worden door de verschillende energiedragers (windenergie, zonne-energie (dak/veld), warm water, diverse gassen) te laten samenwerken. In de RES ligt de focus voor de energiemix voor elektriciteit (momenteel) vooral op de verdeling wind en zon.

Energieneutraal

Dit houdt in dat alle gebruikte energie uit duurzame/hernieuwbare bronnen wordt opgewekt.

Energietransitie

De energietransitie omvat het omschakelen van fossiele energiebronnen naar duurzame energiebronnen, zoals overeengekomen in het Parijsakkoord.

Gebouwde omgeving

De verzameling van alle gebouwen, waaronder woningen en maatschappelijk en commercieel vastgoed (incl. bedrijfsgebouwen). Bedrijfsprocessen in de industrie en landbouw maken geen onderdeel uit van de gebouwde omgeving.

Geothermie

Dit wordt ook vaak aardwarmte genoemd. Bij geothermie wordt gebruik gemaakt van warmte uit de grond. Warm water wordt hieruit omhoog gepompt om bijvoorbeeld water in een warmtenet te verwarmen. Dit kan als alternatief dienen voor aardgas.

Groene energie

Groene energie of duurzame energie is energie die is opgewekt met behulp van duurzame energiebronnen. Duurzaam betekent dat de energiebron onuitputtelijk is, dat de groene energie schoon en betrouwbaar is en dat er bij winning en omzetting nauwelijks schadelijke effecten voor het klimaat zijn.

Grootschalige opwek

Binnen de concept-RES is dit de opwek van schone/duurzame energie op grote schaal, met name zonneparken en windparken.

GWh

Gigawatt is een aanduiding van het vermogen van elektrische stroom. De definitie van vermogen is energie per tijdseenheid. Eén gigawattuur staat gelijk aan 1 miljoen kilowattuur.

Huishouden (verbruik)

Een gemiddeld huishouden verbruikt circa 1.500 m3 gas en 3.300 KWh elektriciteit. In de warmtetransitie zal steeds elektriciteit worden ingezet voor de warmte, bijvoorbeeld door warmtepompen. Als vergelijk houden we dan in plaats van 1.500 m3 gas aan dat hiervoor 15.000 kWh aan elektriciteitsvraag voor terugkomt.

Klimaatakkoord

Op 28 juni 2019 heeft het kabinet het Klimaatakkoord gepresenteerd en zijn we begonnen met de uitvoering. In het akkoord staan meer dan 600 afspraken om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. Op regionaal niveau wordt onder andere via de RES-vorm gegeven aan de afspraken in het Klimaatakkoord. De RES gaat over de klimaattafels gebouwde omgeving en elektriciteit.

Klimaatneutraal

Dit betekent dat bij het opwekken van de energie die gebruikt wordt geen broeikasgassen worden uitgestoten, waardoor deze opwek niet bijdraagt aan de klimaatverandering.

Kilowattuur

In Nederland wordt elektrische energie veelal uitgedrukt in het aantal Watt per uur. Bijvoorbeeld van een machine met een vermogen van 1.000 Watt (1 kW) en die een uur draait, is het energieverbruik 1 kilowattuur (kWh). Het gemiddelde Nederlandse huishouden gebruikt jaarlijks ongeveer 3.300 kWh aan elektriciteit. Afhankelijk van hoe in de warmtevraag wordt voorzien kan hier nog 15.000 KWh bijkomen aan warmte. Het elektriciteitsverbruik wordt op nationaal en regionaal niveau vaak uitgedrukt in terrawattuur (TWh). Dit is 1 miljard kWh. In de bouwsteen Elektriciteit is op de laatste pagina een overzicht opgenomen wat ervoor nodig is om 1 TWh op te wekken.

Kilowatt piek (KWp)

Kilowattpiek is een specificatie die die vaak bij zonnepanelen wordt gebruikt. Het geeft aan wat een zonnepaneel in optimale omstandigheid aan vermogen (in kilowatt) kan produceren. Door technologische ontwikkeling stijgt het aantal.

Lokaal Eigendom

Met lokaal eigendom bedoelen we een collectief van lokale inwoners en/of lokaal gewortelde bedrijven gezamenlijk (mede-)eigenaar zijn van zon- of windprojecten. Dit kan een wijk, buurt of dorp zijn die zich verenigd om een zon- of windproject te realiseren, een collectief van lokaal gewortelde agrariërs of bedrijven of een lokale energiecoöperatie. Het gaat in West-Overijssel wel om een collectief: één lokale agrariër of één lokaal bedrijf dat een zon- of windproject zelfstandig realiseert zonder daar de omgeving van mee te laten profiteren in de opbrengsten beschouwen we niet als lokaal eigendom.

Maatschappelijke acceptatie

In West-Overijssel spreken we liever van maatschappelijke acceptatie in plaats van maatschappelijk draagvlak. Het gaat erom dat mensen begrijpen wat we doen, waarom we het doen en hoe we het doen. Ze hoeven het dan nog steeds niet eens te zijn met bepaalde besluiten en maatregelen, maar begrijpen die wel.

Meekoppelkansen

Meekoppelkansen zijn de kansen die zich aandienen om de RES te koppelen aan andere projecten, waardoor er een win-win situatie ontstaat. Denk hierbij aan bouwprojecten, waarin klimaatmaatregelen mee kunnen worden genomen.

Milieueffectrapportage

Behelst het in beeld brengen van de milieugevolgen van een (overheids)besluit voordat het besluit wordt genomen. De onderzoeksresultaten worden gepubliceerd in het milieueffectrapport (MER)

Nationale Omgevingsvisie

De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is de langetermijnvisie van het Rijk op de toekomstige inrichting en ontwikkeling van de leefomgeving in Nederland.

Natura 2000

Om kwetsbare natuurgebieden te beschermen is er Natura 2000. Dit is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden.

Natuurnetwerk Nederland

Het Natuurnetwerk Nederland (NNN) is het Nederlands netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden. Het netwerk moet natuurgebieden beter verbinden met elkaar en met het omringende agrarisch gebied.

Netbeheerder

Het bedrijf verantwoordelijk voor het beheer van het elektriciteitsnet. Voor de RES-regio West-Overijssel zijn dit Enexis, RENDO Netwerken en Coteq Netbeheer

Netverzwaring

We spreken van netverzwaring als het huidige netwerkwerk moet worden uitgebreid. Veelal speelt hierin teruglevering door windmolens of zonnepanelen een belangrijke rol. Vandaar dat deze term in de energietransitie vaker wordt gebruikt.

Netvisie

Netvisie beschrijft een studie en integraal ontwerp voor noodzakelijke aanpassingen in de elektriciteitsinfrastructuur van regionale netbeheerders (zoals Enexis, RENDO Netwerken en Coteq Netbeheer) en TenneT op basis van toekomstige ontwikkelingen.

Opgave

De landelijke opgave is om voor 2030 ten minste 35 TWh aan duurzame elektriciteit op te wekken.

Participatie

Participatie kent een aantal vormen, waarbij onderscheid te maken is in het type participatie en de fase van de energietransitie: 

• Procesparticipatie
• Projectparticipatie
• Financiële participatie
• Lokaal eigendom/eigenaarschap

 Een uitgebreide omschrijving van deze vormen van participatie is opgenomen in de RES 1.0

Postcoderoos

De Regeling Verlaagd Tarief, ofwel de Postcoderoosregeling, bestaat niet langer. De regeling is vanaf 1 april 2021 vervangen door de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE).

Regionale Structuur Warmte (RSW)

Dit is een onderdeel van de RES. Hierin maken gemeenten, waterschappen en de netbeheerders in de RES-regio West-Overijssel op hoofdlijnen regionale afspraken over hoe in de nabije toekomst om te gaan met de beschikbare bronnen, ruimte en infrastructuur ten aanzien van warmte. De RSW wordt door gemeenten op lokaal en wijkniveau vertaald naar een transitievisie warmte.

Restwarmte

Restwarmte is warmte-energie die overblijft bij een energieomzetting. Bijvoorbeeld warmte die ontstaat bij een productieproces. Deze warmte kan worden opgevangen en nuttig worden ingezet door koppeling met een warmtenet.

Ruimtelijke kwaliteit

De kwaliteit van een plek of gebied die bepaald wordt door een goed samenspel van herkomstwaarde, belevingswaarde, gebruikswaarde en toekomstwaarde

Stimulering duurzame energieproductie en klimaattransitie (SDE++)

Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie. Dit omvat subsidies voor het realiseren van schone en duurzame energiebronnen. Deze subsidie kent verschillende latere versies zoals SDE+. Vanaf 2020 heet deze regeling SDE++. De regeling richt zich met name op bedrijven en (nonprofit) organisaties.

Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE)

De Subsidieregeling coöperatieve energieopwekking (SCE) is een regeling voor de verstrekking van subsidie voor het lokaal en gezamenlijk opwekken van hernieuwbare elektriciteit. Deze regeling is de opvolger van de postcoderoosregeling

TenneT

TenneT is de landelijke netbeheerder van de hoogspanning in Nederland. Het aanleggen en onderhouden van het eigen netwerk, als ook het koppelen en balanceren van netwerken in algemene zin is een belangrijke taak van hen.

Terrawattuur (TWh)

Het elektriciteitsverbruik wordt op nationaal en regionaal niveau vaak uitgedrukt in terrawattuur (TWh). Dit is 1 miljard kWh. In de bouwsteen Elektriciteit is op de laatste pagina een overzicht opgenomen wat ervoor nodig is om 1 TWh aan energie op te wekken.

Transitievisie Warmte (TVW)

Elke gemeente moet voor eind 2021 een Transitievisie Warmte vaststellen. Met deze Transitievisie maken gemeenten het tijdspad inzichtelijk: wanneer kunnen welke wijken of buurten van het aardgas worden afgekoppeld. Voor de wijken of buurten die voor 2030 gepland staan, maakt de gemeente ook al de mogelijke warmte-alternatieven bekend.

Uitvoeringsprogramma NEO

Het programma van de provincie Overijssel en partners waarin wordt samengewerkt aan het verbinden en versterken van initiatieven die bijdragen aan de energietransitie in Overijssel

Verdeelstation

Een verdeelstation is een plaats waar verschillende aansluitingen samen komen en worden aangesloten op een ander netvlak. Het energiesysteem kent meerdere netvlakken. Die hebben allemaal een ander spanningsniveau. Per spanningniveau zijn er andere (bijvoorbeeld 380.000 Volt (380kV) hoogspanningslijn bij Zwolle). Bekende voorbeelden zijn veelal de grote hoogspanningslijnen en stations met veel apparatuur op een grote oppervlakte waar verschillende hoogspanningsmasten met kabels bij elkaar komen. Naast de verdeelstations in de wijk (kleine gebouwtjes, waarin de aansluitingen naar uiteindelijk de woningen in de wijk geregeld zijn.

Warmtenet

Een warmtenet is een netwerk van leidingen onder de grond, waardoor warm water stroomt. Dat warme water wordt gebruikt om huizen en gebouwen te verwarmen. Het water in een warmtenet kan verwarmd worden door duurzame warmtebronnen zoals zonthermie, geothermie en aquathermie. Dit systeem vervangt dan huidige systemen met CV-ketels.

Zoekgebieden

Gebieden die potentieel in aanmerking kunnen komen om grootschalige opwek door zonneparken en windparken te realiseren. De zoekgebieden zijn vastgesteld door de betreffende gemeenteraad. In de periode tussen RES 1.0 en RES 2.0 worden alle zoekgebieden in West-Overijssel vastgesteld. Een aantal gemeenten werken met uitsluitingsgebieden. Om een eenduidig kaartbeeld te hebben zijn alle gebieden buiten de uitsluitingsgebieden als zoekgebied weergegeven op de kaart.

Zonne-energie

Bij zonne-energie wordt zonlicht opgevangen op zonnepanelen en direct omgezet in elektriciteit. Zonne-energie is een duurzame energiebron.

Zonthermie

Zonthermie is het opwarmen van water met behulp van zonlicht. Dit gebeurt door zonnecollectoren. Zie dit als zonnepanelen die de energie van de zon niet omzetten in elektriciteit, maar in warmte.

Zonneladder

Met de zonneladder geeft de provincie Overijssel haar voorkeursvolgorde voor locaties voor zonne-energie installaties. Alle typen locaties en opstellingen zijn nodig om de energieopgave te realiseren, waarbij zoveel mogelijk stedelijk gebied (waaronder daken), erven en stads- en dorpsranden worden benut om het beslag op agrarische grond zo beperkt mogelijk te houden. Zonnevelden in het landelijk gebied zijn bij voorkeur onderdeel van gebiedsontwikkelingen of krijgen een multifunctionele invulling met andere opgaven in de groene ruimte. (Provincie Overijssel, 2020, Handreiking zonnevelden)